मानन्धरले लेखकलाई सुनाएका थिए – बेडिङमा हतियार राखेर सीमा पार गराई दिने जिम्मेवारी थियो मेरो । पश्चिमका मोर्चामा हामीले पठाएका हतियारबाट मुक्ति सेनाले लडेको हो ।
पहिलो पुस्ताका कम्युनिस्ट नेता विष्णुबहादुर मानन्धरलाई तीनपटक भेटेँ । पहिलोपटक विमर्श साप्ताहिकका निम्ति अन्तर्वार्ता लिन र दुईपटक अनुसन्धानका लागि सूचना लिन । पछिल्लो भेटमा मानन्धरका छोरा सुनिल (तत्कालीन नेकपा नेता) ले सहयोग गरे । उमेरले नौ दशक नाघ्दा कान कम सुने पनि मानन्धरको स्मरण शक्ति गज्जब लाग्यो । मेरा प्रश्नको जबाफ दिन छोरा सुनीलले जोडले कानमा कराएर सुनाउनु परेको थियो ।
राणाकालमै व्यापारको सिलसिलामा विष्णुबहादुर मानन्धरका पुर्खा काठमाडौंबाट रौतहटको गौर पुगेका रहेछन् ।
पिताजी ठेक्कापट्टा गर्थे । जग्गा जमिन प्रशस्त थियो नै । रौतहटमा तिनताका आधुनिक स्कुल थिएनन् । घरमै गुरुजी राखेर छोराछोरी पढाउने व्यवस्था मिलाएका थिए उनका पिताले । घरको पढाइ सकेर मानन्धर भारतको सितामढी गए तीन कक्षामा भर्ना हुन । हाइस्कूल पूरा गरेपछि उच्च शिक्षाका लागि बनारसतिर लागे । बनारस धार्मिक र शैक्षिक केन्द्र त थियो नै राणा विरोधीहरुको ‘हेडक्वाटर‘जस्तै थियो । प्रजातन्त्रको पक्षधरहरुमा विद्यार्थी र राणा सरकारले देश निकाला गरेकाहरु नै बढी थिए ।
विद्यार्थीहरुले नेपाली छात्र संघ नामक संस्था खोलेका थिए । विसं २००७ सालको जनक्रान्तिको तयारी भइरहँदा दिनहुँ अनेकौं कार्यक्रम हुन्थे । विश्वबन्धु थापा र भरतमणि शर्माजस्ता सहकर्मीको संगतले मानन्धर पनि संघका गतिविधिमा सक्रिय हुन थाले ।
छात्रहरुलाई प्रशिक्षण दिन बीपी र गणेशमानलगायत नेता आउँथे । कुनै पार्टीको सदस्यता नलिए पनि नेपालमा राणा शासन हटाएर प्रजातन्त्र ल्याउनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने मानन्धर त्यस्ता कार्यक्रममा भाग लिइरहन्थे ।
एनसीसी तालिम लिएका उनी त्यतिञ्जेल एलएमजी, थ्री नट थ्री राइफल चलाउन सक्ने भइसकेका थिए । मानन्धरले लेखकलाई सुनाएका थिए – म कांग्रेसको सदस्य भइसकेको थिइन । तर, राणा शासन हटाउन आन्दोलन गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा थिए । कांग्रेस निकट विद्यार्थी संगठनसँग नजिक भएको र हतियार चलाउन सिकेको कारणले पनि २००७ सालको क्रान्तिमा भाग लिने अवसर पाए ।
कांग्रेसको वैरगनीया सम्मेलनले सशस्त्र क्रान्तिको निर्णय लिँदै सभापति मातृकाप्रसाद कोइरालालाई सर्वोच्च कमान्डर बनाएको थियो । मानन्धरले क्रान्तिमा जाने इच्छा राखे तर मोर्चामा लड्नै जाने भए कांग्रेसको सदस्यता लिनुपर्छ भनियो । राणासँग लड्ने अर्को वैकल्पिक शक्ति नभएकाले सदस्यता लिएर मुक्तिसेनामा भर्ना भए । लखनउमा एक महिनासम्म हतियार चलाउने र नेपालमा सिमा क्षेत्रका हतियार पठाउने काममा खटिए उनी ।
यस प्रसंगमा मानन्धरले लेखकलाई सुनाएका थिए – बेडिङमा हतियार राखेर सीमा पार गराई दिने जिम्मेवारी थियो मेरो । पश्चिमका मोर्चामा हामीले पठाएका हतियारबाट मुक्ति सेनाले लडेको हो ।
लखनउबाटै उनी क्रान्तिको मोर्चाका लागि रवाना भएर धनगढी पुगे । नेपालको सीमा प्रवेश गरेपछि काँधमा बन्दुक थपियो । कमान्डका प्रमुख महेन्द्रविक्रम शाह र उनीपछिका कमान्डर सूर्यप्रसाद उपाध्याय थिए ।
मानन्धरले लेखकलाई सुनाएका थिए – हामी सातआठ जनाको समूहले आक्रमण गर्ने धम्की दिएपछि सारा कर्मचारीले हात उठाए । सहजै धनगढी कब्जा भइहाल्यो । बडाहाकिम मकरदेव नारायण सिंह थारुले आत्मसमर्पण गर्न मानेनन् । उनको घरमा आगो लगाइयो । अन्तिम समयमा आएर उनले पनि आत्मसमर्पण गरे । क्रान्तिकारीले उनलाई गोली हानेर मारे । आक्रोशित भिडले लास जंगलमा फालिदियो । थारुले कर्मचारीमाथि ठूलो दमन गरेका थिए । त्यही रिसमा उनकै मातहतका एक कर्मचारीले बडाहाकिम थारुको रगत पनि खाए भन्ने सुनेको थिएँ ।
तिनताका राजापुर पश्चिम नेपालकै व्यापारिक केन्द्र थियो । मानन्धर सम्मिलित मुक्ति सेनाले बल प्रयोगविनै राजापुर बजार कब्जा ग¥यो । राणाको फौजबाट पचास नाल थ्री नट थ्री राइफल क्रान्तिकारीले हात पारे । मानन्धरले लेखकसँग भनेका थिए – राणा सरकारले नेपालगन्जपछि राजापुरलाई प्राथमिकतामा राखेको थियो । सधैँ हल्ला चल्थ्यो । राणाको फौज आउँदैछ आउँदैछ भन्ने तर कहिल्यै आएन । भन्सार अड्डा पक्की घरमा थियो । हामीले भित्रभित्रै हाकिमलाई मिलायौँ । राति हामीले आक्रमण गर्ने योजना थियो । तर, हमला गर्नुअघि नै हामी पुग्नासाथ राणाका मानिसले आत्मसमर्पण गरिदिए ।
राजापुर पुग्न कर्णाली नदी र त्यसका थुप्रै सहायक नदी पार गर्नुपर्ने । राणाको फौज आउन नसकोस् भनेर विद्रोहीले सबै डुंगा कब्जामा लिएका थिए ।
मानन्धरले भनेका थिए – बिहान दसाैँ हजार थारुहरु जम्मा भए । प्रायः सबैका घरमा सिकार खेल्ने भरुवा बन्दुक हुन्थ्यो । कसैले पड्काई दिएछ । राणाहरुले ठाने अब लड्नै पर्नेभयो । उनीहरु पन्ध्र दिनका लागि रासन पानी तयार गरेर ट्रेन्चमा तम्तयारी अवस्थामा थिए । तर, हामी लड्न सक्ने अवस्थामै थिएनौ । हामीसँग काम लाग्ने हतियार पाँच सात थानमात्र थिए । उनीहरुसँग पचासौं थान त राइफलै थिए ।
राणा फौजले विद्रोहीको शक्ति आकलन गर्न सकेन । त्यसको फाइदा उठाउदै महेन्द्रविक्रम शाहले माइकिङ गरे ।
तपाईँहरुलाई मुक्ति सेनामा भर्ना गर्छौँ, हामीलाई साथ दिनुस् । राणा पक्षका सेना आश्वस्त भए । अनि क्रान्तिकारीका तर्फबाट र राणा फौजबीच आमनेसामने कुरा भयो । लगत्तै राणा पक्षले आत्मसमर्पण गरिहाल्यो ।
राजापुुर कब्जा भएपछि मानन्धरसहित मुक्ति सेनाका लडाकुहरु गुलरियामा बसेका थिए । उता दिल्लीमा राजा, राणा र कांग्रेसबीच त्रिपक्षीय संझौता भएर युद्धविराम भयो । यसबीच मुक्तिसेनाले नेपालगन्ज कब्जा गरिदियो । त्यो पनि बडाहाकिम धु्रवशमशेर लखनउ गएका बेला । यता नेपालगन्जमा राणा फौजका सबै हातहतियार खोसिए । विवाद मिलाउन कांग्रेस सभापति मातृकाप्रसाद कोइरालाले नै हस्तक्षेप गर्नु पर्यो । त्यति बेलासम्म मानन्धरको टोली नेपालगञ्जमै थियो । यता काठमाडौंमा अन्तिम राणा प्रधानमन्त्री मोहनशमशेरको नेतृत्वमा राणा कांग्रेस संयुक्त सरकार बन्यो ।
मानन्धरले स्मरण गरे – यहाँ बस्नु बेकार छ भनेर फर्कियाैँ । मुक्ति सेनाले रेडियो चलाएको थियो । दैनिक हामी खबर प्रसारण गर्न थाल्याैँ । मैले अंग्रेजीमा अरु नेपालीमा समाचार पढ्थे । रेडियोबाट हामीले फुकिदियौँ – मोहीले जग्गाधनीलाई अबदेखि बाली बुझाउनु पर्दैन ।
त्यसको केही समयपछि मानन्धर पटना जाने तयारीमा थिए । त्यहीँ पढ्दै गरेका दाजुलाई भेट्न । त्यो कुरा थाहा पाएपछि कांग्रेस नेता सूर्यप्रसाद उपाध्यायले एउटा चिठी लेखे । त्यो पत्र थमाउँदै मानन्धरलाई भने – तिमी आफैँले यो चिठी बीपीको हातमा दिनु ।
अन्तरिम सरकारका गृहमन्त्री बीपी गभर्नर सम्मेलनका लागि वीरगञ्जमा थिए । पटना पुग्नुअघि मानन्धर रक्सौलमा ओर्लिए बीपीलाई भेटर सूर्यप्रसादको पत्र दिन ।
त्यस दिनको घटना मानन्धरले यसरी सम्झिए –चिठी लिएर म बीपी बसेको कोठा बाहिर छु । मान्छेहरुको भिड छ । बीपीलाई भेट्ने र फर्किने क्रम चलिरहेको छ । मलाई चाहिँ व्यस्त हुनुहुन्छ भनेर छ घण्टासम्म पर्खाएको पर्खाएकै । भेट्न पाएकै होइन ।
बल्लतल्ल भित्र जान पाएँ । त्यस घटनाले आफूलाई अपमानित महसुस गरेँ । सन् १९५० मा स्नातक गरिसकेको थिएँ । पढ्दापढ्दै क्रान्तिमा भाग लिएको मानिसलाई नेतासँग भेट्न छ घन्टा लाग्छ भने यस्तो व्यक्ति किसान, गरिबको नेता हुन सक्दैनन् भन्ने मेरो मनमा पर्यो । बीपीकहाँ गएँ । चिठी दिएँ । उहाँले भन्नुभयो – तपाइंलाई केही भन्नु छ । मलाई केही भन्नु छैन भनेर फर्किएँ । लगत्तै नेपाली कांग्रेस छोडेको घोषणा गरिदिएँ ।
am.pm производитель, am pm душевая система аппак гулдер кай жылы шыкты, аппак гулдер минус адасқан өмір негізгі идеясы, кім жазықты романы excel программасы не үшін қолданылады, excel программасы кестесіндегі белсенді ұяшық
су тіршілік көзі 5 дәлел, су тіршілік көзі өйткені 3 сынып тау кымыз тараз, санаторий коктал тараз самая большая машина в мире 2022, самый дорогой мерседес в мире 2022 стресс және қорқыныш, стресс симптомдары
Attractive section of content. I just stumbled upon your web site and in accession capital to assert that I acquire in fact enjoyed account your blog posts. Any way I will be subscribing to your feeds and even I achievement you access consistently quickly.
comprar medicamentos en Bélgica en línea Verman Puerto Guzmán médicaments pour le traitement efficace
médicaments authentique livrée directement en France Zentiva Ferrara medicamentos en venta en Colombia
Medikamente kaufen Wien Erfahrungen Genfar Champigny-sur-Marne precio de medicamentos en Ciudad de México
médicaments disponible sans ordonnance en Suisse almus Bordeaux Les contre-indications de la médicaments à connaître avant l'achat
Bestellung von Medikamente in Belgien Pharmex Mar del Plata achat de médicaments en Espagne
Acheter médicaments en ligne France davur Monte Chingolo médicaments en ligne : conseils pour une livraison rapide et sécurisée